Nederland heeft, in vergelijking met andere Europese landen, de meeste zonnepanelen per inwoner. Vorig jaar is het aantal zonnepanelen in sommige provincies in Nederland met wel 40% gestegen. Dit kan betekenen dat de vraag naar fossiele brandstoffen en de hoeveelheid CO2-uitstoot die hiermee gepaard gaat, zullen dalen. Dit zou een mooie stap in de energietransitie zijn. Maar, zonnestroom vraagt veel capaciteit van ons elektriciteitsnet. Dat is nog niet gebouwd op deze hoeveelheid zonnestroom, waardoor steeds vaker overbelasting van het net ontstaat. De branchevereniging Netbeheer Nederland roept mensen zelfs op om overdag méér stroom te gebruiken.
Wacht even - meer stroom gebruiken? We zitten toch middenin een energiecrisis én een energietransitie? Dit lijkt de omgekeerde wereld: stroomprijzen zijn nog steeds torenhoog en het kabinet heeft hoge ambities wat betreft het terugdringen van de CO2-uitstoot. Maar, zo blijkt, ons energienetwerk is nog niet klaar voor grote hoeveelheden duurzaam opgewekte stroom. Op meerdere plekken in Nederland wordt de maximale capaciteit van het elektriciteitsnetwerk namelijk regelmatig bereikt, zowel wat betreft verbruik als teruglevering. Er heerst netschaarste en netcongestie. Liander zegt dat deze problemen op het stroomnet zeker nog tot 2030 zullen aanhouden. Wat doen we tot die tijd, vooral als we tegen 2050 energieneutraal willen zijn?
Wat is netoverlast of net congestie?
Volgens Netbeheer Nederland is het stroomnet niet ontworpen voor de grote hoeveelheid zonnestroom die nu wordt opgewekt en het gebruik van het net als ‘grote gratis batterij’. Als de spanning op de kabel te hoog wordt, grijpt de omvormer in en schakelt deze af, waardoor er tijdelijk geen zonnestroom aan het net wordt geleverd. Dan kun je nog zoveel investeren, maar dan werken je zonnepanelen dus gewoon niet. Daarnaast zegt Enexis dat er voor nieuwe, grote zonneprojecten op dit moment 'vrijwel geen ruimte meer vrij is' op haar netwerk. Voor particulieren is daarentegen wel plek. Stel, je wil als bedrijf zonnepanelen aanleggen en de energieleverancier zegt “nee sorry, we zitten vol”. Welwillende bedrijven zijn hier dus de dupe van.
Tegelijkertijd ontstonden op verschillende momenten vorig jaar knelpunten op het elektriciteitsnet met betrekking tot het verbruiken van energie. De maximale capaciteit werd meerdere keren bereikt. Vaak gold dit alleen voor klanten met een aansluiting voor grootverbruik, zoals bedrijven. De netbeheerder kijkt naar de mogelijkheden grootverbruikers in bepaalde gebieden op drukke momenten te vragen minder stroom af te nemen tegen betaling. Verwarring - wordt van ons nou gevraagd om meer stroom te verbruiken of juist minder? Of moet het net zo snel mogelijk op capaciteit worden gebracht?
Wie is er verantwoordelijk voor overbelasting op het stroomnet?
Bedrijven doen hun best door bijvoorbeeld het aanschaffen van zonnepanelen, maar de hoognodige aanpassingen aan het net gaan tergend langzaam. De meeste van de huidige kabels zullen moeten worden vervangen voor kabels waar veel meer stroom doorheen kan. Netbeheer Nederland geeft aan dat in het hele land wordt gewerkt aan de verzwaring en uitbreiding van het elektriciteitsnet. In 2022 werd ‘duizenden kilometers’ nieuwe kabels aangelegd en honderden nieuwe transformatorhuisjes geplaatst.
Hierbij stuiten netbeheerders op verschillende problemen. Er is veel geld nodig voor de aanpassing van het net en de uitvoering kost veel tijd. Dit komt onder andere door lange trajecten voor vergunningen. Ook is het al langer lastig technisch personeel te vinden voor de uitvoering van de werkzaamheden.
Hoe moeten we netcongestie oplossen?
Netbeheerders pleiten ook voor 'prikkels' om de opslag van de zelf opgewekte stroom te stimuleren, zodat deze stroom zelfstandig gebruikt kan worden. Energieopslag is het vastleggen en opslaan van energie die op een bepaald moment wordt opgewekt voor gebruik op een later moment. Energieopslag maakt een efficiëntere en betrouwbare beheersing van energievraag en -aanbod mogelijk, waardoor de integratie van hernieuwbare energiebronnen in het elektriciteitsnet verder wordt versterkt en de stabiliteit van het net verhoogd. Hier zijn verschillende methoden voor, waaronder batterijen, vliegwielen, opgepompte hydro-opslag en thermische opslag.
Batterijen hebben het vermogen grote hoeveelheden energie in hoog tempo op te nemen en te leveren. Dit maakt het mogelijk elektriciteit op te slaan op momenten dat er een overschot is en deze later te gebruiken wanneer de vraag groter is. Dit is dus een flexibele manier van energie management. Dit zorgt er ook voor dat het energiegebruik goedkoper wordt: batterijen kunnen energie opslaan tijdens perioden waarin de prijs laag is en deze vervolgens vrijgeven tijdens piekuren wanneer de prijs hoog is, waardoor de totale energiekosten worden verlaagd. Daarnaast geeft het de kleinste conversieverliezen, in tegenstelling tot andere manieren van opslag.
SmartGrid ontwikkelt en produceert innovatieve oplossingen voor het opslaan van hernieuwbare energie. We combineren expertise met lokale productie en ambitieuze duurzaamheidscriteria. Dit doen wij met meer dan 10 jaar ervaring in batterijsystemen.